De Sonnenuhr als Allegorie van de Vergankelijkheid! Een Diepzinnig Werk van Bernhard Strigel

Bernhard Strigel was een Duitse schilder die actief was in de late 15e en vroege 16e eeuw. Zijn werk is gekenmerkt door een levendige palet, precieze details en een fascinerende mix van religieuze en wereldse thema’s. Een opmerkelijk voorbeeld hiervan is “De Sonnenuhr” (circa 1490), een paneel dat de kijker meeneemt in een contemplatie over tijd en vergankelijkheid.

De scène wordt gedomineerd door een grote zonnewijzer, waarvan de schaduw precies over een skelet valt. Deze grimmige figuur dient als een krachtige herinnering aan de eindigheid van het leven. Opvallend is hoe Strigel de dood niet afschrikwekkend presenteert maar integreert in de natuurlijke orde van dingen. De zonnebloemen die om de zonnewijzer heen bloeien, symboliseren de cyclische aard van het leven en sterven.

De achtergrond toont een idyllisch landschap met een stad in de verte. Dit contrasteert met de directheid van de doodssymbolen in de voorgrond, suggererend dat het dagelijkse leven zich voortzet, zelfs terwijl de tijd onverbiddelijk voorbijgaat.

De zonnetijd

Het fascinerende element van “De Sonnenuhr” is de manier waarop Strigel de tijd zelf visualiseert. De zonnewijzer dient niet alleen als een instrument om de uren te meten, maar ook als een metafoor voor de voortdurende verandering. De schaduw die over het skelet valt markeert een specifiek moment in de tijd, terwijl de zonnebloemen de cyclus van groei en verval illustreren.

Door deze symbolen samen te voegen creëert Strigel een ingewikkeld discours over de aard van tijd:

• Tijd als lineair proces: De zonnewijzer markeert de voortdurende beweging van het uurwerk, terwijl de schaduw steeds verder opschuift.
• Tijd als cyclisch fenomeen: De zonnebloemen tonen dat dood en wedergeboorte deel uitmaken van een natuurlijke cyclus.

Deze dubbele interpretatie van tijd is een kenmerkend element in Strigel’s oeuvre, waarin hij religieuze dogma’s vaak combineert met wereldse observaties.

De Dood als Kunstenaar

Een interessant detail in “De Sonnenuhr” is de manier waarop de dood wordt voorgesteld: niet als een dreigende figuur, maar als een serene kunstenaar. Het skelet houdt een penseel vast en lijkt bezig met het schilderen van zijn eigen portret. Dit symboliseert de macht van de kunst om de dood te overwinnen, zelfs als het leven zelf voorbijgaat.

Door de dood als schepper af te beelden, introduceert Strigel een ironische twist in zijn werk. De dood, die normaal gesproken wordt gevreesd en vermeden, krijgt hier de rol van kunstenaar toebedeeld.

De techniek

Strigels schildertechniek is kenmerkend voor de late gotische stijl. Hij gebruikte heldere kleuren, precieze lijnen en een zorgvuldige aandacht voor detail. De textuur van het doek zelf wordt zichtbaar in de schildering, wat de impressionistische aard van het werk benadrukt.

De Sonnenuhr in Context

“De Sonnenuhr” is geen enkelvoudig kunstwerk, maar onderdeel van een bredere artistieke traditie die zich bezighield met de thema’s tijd en vergankelijkheid. In de middeleeuwen waren “danse macabre” schilderingen populair, waarin de dood mensen uit alle lagen van de samenleving meesleepte.

Strigel’s werk onderscheidt zich door zijn subtiele benadering en het gebruik van symbolen in plaats van expliciete afbeeldingen. Hij confronteert de kijker met de onvermijdelijkheid van de dood, maar doet dit op een manier die zowel contemplatief als hoopvol is.

De Sonnenuhr blijft vandaag de dag een fascinerend werk dat ons uitdaagt om na te denken over de waarde van tijd en het belang van het leven zelf.